Ik kan mij goed voorstellen dat als je iemand hoort zeggen dat het mogelijk is om zonder tussenkomst van een therapeut je eigen trauma te verwerken, dat dat nogal ongeloofwaardig klinkt. Hoezo zijn er dan zo enorm veel wachtlijsten in de GGZ?
Misschien mag ik je even meenemen in mijn visie en ervaring op dit gebied.
De definitie van wat trauma precies is, is de afgelopen jaren nogal aan het veranderen. Onder invloed van het werk van mensen als Peter Levine, Stephen Porges en Gabor Maté veranderde het van ‘een gebeurtenis die je meemaakt’ naar ‘de manier waarop je lijf reageert op een gebeurtenis die je meemaakt’.
Dat verklaart waarom iets dat traumatisch is voor de één, dat voor een ander niet hoeft te zijn.
Een traumatische ervaring wordt trauma, als de lichamelijke of emotionele reactie van je lijf niet wordt afgemaakt. Als je een idee wil krijgen van wat hoe dat werkt kan je doen alsof je schrikt en halverwege de reactie stoppen.
Bij mij gaan mijn schouders dan omhoog en ik houd mijn adem in.
Als je het zo heel bewust doet, ga je op een bepaald moment natuurlijk weer ademen en zal je ook je schouders weer laten zakken. Reacties van je lijf die trauma worden zijn over het algemeen veel subtieler. De spieren diep in je lijf spannen een beetje aan, je ademruimte wordt een klein beetje minder.
En zo leef je door zonder dat je deze veranderingen waarneemt.
Toch is er in je lijf een overlevingsmechanisme actief geworden. Je bent alerter. Daardoor zal je eerder schrikken en ontstaat er sneller nieuw trauma. Op die manier worden mensen die onverwerkt trauma in zich dragen steeds kwetsbaarder.
Trauma verwerk je door de reactie af te maken.
Dat kan alleen als je je veilig genoeg voelt. Tijdens het afmaken van de reactie ben je namelijk eventjes heel erg kwetsbaar omdat je niet tegelijkertijd op je hoede kunt zijn én met je aandacht bij de reactie. Als je een therapeut treft die bij jou past, biedt die jou deze veiligheid waardoor je de ruimte voelt om de reacties alsnog af te maken. En dat is nu precies het probleem.
Er zijn te weinig therapeuten.
Daarnaast speelt er nog iets anders. Het ervaren van voldoende veiligheid is in principe een interne aangelegenheid. Daarmee bedoel ik dat wij dat zelf kunnen. Het is de veilige stand van je eigen zenuwstelsel. In een omgeving waarin we ons veilig voelen, voelen we die natuurlijk gemakkelijker. Maar het is geen noodzakelijke voorwaarde.
We kunnen het zelf voelen.
Het op een gezonde manier leren omgaan met moeilijke dingen in het leven leer je als kind van je ouders. Als zij goed om kunnen gaan met hun emoties, oftewel ‘de reactie op een moeilijke gebeurtenis afmaken’, geven ze deze vaardigheid vanzelf aan jou door. Maar welke ouder kan dat? En wie heeft dat echt goed geleerd?
Gelukkig is het nooit te laat.
Je kunt ook nu nog de veilige stand van je zenuwstelsel gaan herkennen, je toe-eigenen en leren om de reacties van je lijf af te maken. Stapje voor stapje, natuurlijk. Het is niet nodig en waarschijnlijk ook niet mogelijk om hele heftige traumatische ervaringen op deze manier in één keer te verwerken.
Maar we zijn zelfredzamer dan we zelf geloven.
De afgelopen jaren heb ik eerst zelf veel van mijn eigen opgeslagen trauma op deze manier verwerkt en ben ik steeds meer andere mensen aan het leren hoe je dat kan doen. Het is overduidelijk niet voor iedereen wenselijk om hierin zelfredzaam te worden en dat hoeft ook niet.
Maar misschien wil jij dat wel.
Heel graag neem ik je mee in deze ervaringswereld die zich afspeelt in je eigen lijf. Ik organiseer daarvoor workshops en we kunnen individueel werken. En daarnaast ben ik altijd geïnteresseerd in ervaringen van anderen op dit gebied, dus als je het leuk vindt om hierover van gedachten te wisselen, dan hoor ik je graag.